Reprezentante
povu iha Parlamentu Nasional (PN) deskonfia forte katak, kafe folin iha merkadu
nasional US$ 0,33 centavos deit tamba empreza sira sosa kafe maka manobra nia
folin.
Deputada
Ilda Maria da Conceição konsidera katak, kafé ho folin 0,33 centavos ne’e tamba
kompaña balun halo manipulasaun no agrikultor sira maka sai vitima ba problema
ida ne’e.
“Kuandu
ita ba rai liur folin kafé Timor ne’e bo’ot tebes liu liu iha Eropa, maibe
emprezariu sira no ema estranjeiru nebe mai sosa ita nia kafé ho folin ida nebe
ki’ik tebes, hau hanoin Ministeriu Agrikultura tenki hare kestaun ne’e,”
hateten Deputada Ilda Maria da Conceição iha PN, Kuarta (20/7/2016).
Nia
hateten, kompaña balun halo manipulasaun ba folin kafé, tanba durante ne’e
kompaña sira sosa ho folin baratu i depois ba fa’an fali iha rai liur ho folin
doubru no karun tebes.
“Lolos
ne’e sira husi agrikultura ne’e tenki hare buat ne’e didiak, se kontinua
hanesan ne’e diak liu buka fali emprezariu foun hodi sosa ita nia produto
lokal, duke ema nebe hanesan sira mai apodera hotu, depois mai ho folin nebe
ki’ik,” dehan Deputada Ilda.
Wainhira
husu kona ba saida maka Presidente Taur Matan Ruak hatete katak folin kafé 0,33
centavos ne’e hanesan tolok Estadu Deputadu ne’e hatete katak ida ne’e hanesan
kostume Timor nian katak tolu – tolu ne’e hanesan liafuan nebe ladiak,
moralmente, psikolojia tenki hare buat ne’e.
“Ita
tenki halo buat ruma, tenki muda buat sira ne’e, liu-liu Ministeriu Agrikultura
tenki tur hamutuk atu oinsa negosia ho ema husi rai liur, buat ne’e tenki iha
kompetisaun ba folin, lebele ema ida deit, kompetesiaun ne’e ita nia Embaxiador
sira maka tenki halo, lori ema husi liur hodi halo kompetiaun laos NCBA deit ho
folin nebe ki’ik, nia apodera,” dehan Deputada Ilda.
Vise
Presidente Parlamentu Nasional Duarte Nunes hateten persiza iha emprezariu
barak husi rai liur nune bele hadia folin kafé ne’e ho diak.
Wainhira
husu kona ba saida maka Presidente Taur Matan Ruak hatete katak folin kafé 0,33
centavos ne’e hanesan tolok Estadu Deputadu ne’e hatete sei hakarak aumenta
bele aumenta mais agora se maka atu responsavel ba ida ne’e.
“Komforme
sira hatete dehan kuandu iha presu internasional, sira iha ne’e atu mai hola,
sira mos tenki hetan lukru ruma hodi bele kontinua sira nia negosiu, ida ne’e
maka situasaun tamba ne’e maka folin kafé la estabil, buat ne’e dala ruma tun
dala ruma sae, karik iha kompetisaun ruma ida ne’e bele hamosu folin kafé nebe
razuavel” dehan Duarte Nunes.
Husi
sorin seluk Ministru Estadu Cordenador Asuntu Ekonomia no Ministru Agrikultura
e Peskas Estanislau Aleixo da Silva, hatete, Governu to agora la fiksa
lolos kafe folin, tanba se Governu fiksa folin karun liu se mak atu sosa.
‘’Kafe
folin ne’e depende ba flutusaun merkdau internasional. Se Governu fikas kafe
folin, ema la hola se mak atu hola, se Governu fiksa kafe folin as setor
privadu la hola se mak atu ba hola, entaun ita hakarak saida ita hakarak kafe
ne’e budu hela ou fan para hetan osan,’’ dehan Estanislau hodi responde
jornalista sira iha Timor Plaza.
Estanislau
sublina, folin lolos ba kafe nian ne’e depende ba merkadu internasional, tanba
ne’e Governu labele fiksa lolos kafe folin.
‘’Ita
la fiksa kafe nia folin, maibe atu hatene lolos ne’e parte MCIA mak hatene,
tanba sira mak halo regulasaun ba presu,’’ tenik Estanislau. nes/nia
Jornal
Nacional